Eva is een charmante, openhartige vrouw van eind veertig. Ze werkt part-time voor een uitgeverij en in haar vrije tijd schrijft ze verhalen. Eva is sinds twee jaar schuldenvrij. Haar schuld was lange tijd stabiel en niet heel hoog, maar toen zij deze met hulp van haar ouders afloste, voelde ze hoeveel stress zij hiervan had gehad en hoe de schuld maakte dat zij stilstond. Het aflossen van de schulden is voor Eva een eerste stap in het aanpakken van andere dingen die haar dwars zitten. Een half jaar geleden heeft ze zich aangemeld bij de Jellinek kliniek om haar functionele alcoholisme aan te pakken en en passant geven de groepsbijeenkomsten haar ook inzicht in hoe haar koopverslaving werkt. Nu zij haar verslavingen aanpakt, merkt zij dat haar oude assertiviteit terugkomt. Ze voelt duidelijker waar ze eigenlijk naar verlangt en handelt hier ook naar. Vaak zijn dat immateriële dingen. Weer cello spelen bijvoorbeeld. Onlangs heeft ze een mailtje gestuurd naar twee muzikanten die zij heel goed vindt en binnenkort gaan ze samen repeteren.
Wie is Eva?
Vrouw
40 - 49
Om de privacy van deze persoon te beschermen is gebruik gemaakt van een verzonnen naam. De werkelijke naam van Eva is bij de redactie bekend.
Eva
Vrouw
40 - 49
Een creditcard kan het begin zijn van schulden
‘De schulden zijn eigenlijk ontstaan toen ik een creditcard aanschafte. Dat was een jaar of vijftien geleden. Toen heb ik een hele vakantie in Italië min of meer helemaal op die creditcard betaald. En waarom? Omdat ik in al m’n naïviteit er pas in Italië achter kwam dat bijna alle hotels wilden dat je per creditcard betaalde en niet met je gewone bankpasje of cash. Toen kwam ik terug van vakantie en toen dacht ik: ja, dat komt nog wel een keer, dat betalen. Ik kon dat ook heel makkelijk voor me uitschuiven. En in de loop der jaren is het eigenlijk alleen maar erger geworden en toen kwamen er meer schulden bij. Dat had ermee te maken dat we een auto namen, wat je eigenlijk niet moet doen als je een kleine portemonnee hebt, en ik heb een koopverslaving.’
Eva
Vrouw
40 - 49
Onverwachte kosten aan een auto, kunnen ervoor zorgen dat schulden zich opstapelen
‘Ja die auto… Dan moest ie weer gekeurd worden, en dan hoppatee, dan was er weer een rekening van 1500 euro. Ik had zo’n mooie vintage Saab. En die moest natuurlijk nog geparkeerd worden en daar moesten een keer nieuwe banden onder. En benzine sowieso. Dus het is altijd maar betalen aan die auto. Ik mis hem ook wel heel erg, maar ik ben ook wel weer blij dat ik hem de deur uit heb gedaan. Eerlijk gezegd was dat het eerste verstandige besluit, ik denk zes jaar geleden of zo. Dat ik dacht: die auto, Ik kan het gewoon niet betalen, punt.’
Eva
Vrouw
40 - 49
Het afbetalen van schulden duurt heel lang
‘Ik had een steady schuld van zo’n zevenenhalf duizend euro en ik heb geprobeerd hem af te betalen, maar het was een soort van oeverloos. Het leek wel alsof die schuld nooit kleiner werd. Want dan was ik maandenlang aan het dokken. Vooral veel aan rente. Ja, ik denk tussen de 150 en 200 euro per maand alleen al aan rente. En dan had ik bijvoorbeeld na een jaar tijd, had ik dan bijvoorbeeld weer 1000 euro afbetaald met heel veel moeite. Dus dan hebben we het echt wel over 250, 300 euro per maand wat ik dan betaalde, maar qua schulden schoot je er eigenlijk nauwelijks mee op.’
Eva
Vrouw
40 - 49
Instemmen met hulp van vrienden, kan maken dat je je kwetsbaar voelt
‘Op een gegeven moment waren er twee vriendinnen van mij, die wilden de schuld voor me aflossen en dan zouden ze met mij een speciale afbetalingsregeling renteloos afspreken. Op de één of andere manier is dat er niet gekomen, wat ik vervelend vond, want toen merkte ik dat je dan eigenlijk veel kwetsbaarder bent dan je denkt. Dus ik had m’n hele financiële hebben en houden bij ze neergelegd en daar hadden ze naar gekeken en toen gingen ze een lange wereldreis maken met hun kinderen en toen kwamen ze terug en toen hebben ze het er gewoon nooit meer over gehad. Dat was echt een dieptepunt voor me. Toen voelde ik ook hoe zwaar het eigenlijk was allemaal. En ik voelde me heel erg afgewezen. Ik moet er nog steeds met die vriendinnen over praten. Maar kennelijk is het zo beladen voor me en misschien voor hen ook dat ik nog steeds dat gesprek niet ben aangegaan.’
Eva
Vrouw
40 - 49
Een gescheiden boekhouding met je partner maakt het gemakkelijk om teveel geld uit te geven
‘Ik weet wel dat vriendinnen met wie ik er weleens over sprak zeiden van: “Maar heeft hij dan niet door dat jij zo veel kleren koopt?”
Dan zei ik van: “Nou nee, want hij vroeg heel af en toe, bijna nooit, maar heel af en toe: hé, heb je een paar nieuwe schoenen aan?” En dan merkte ik dat ik altijd onmiddellijk een smoesje verzon. Op de één of andere manier is onze boekhouding gescheiden. En ik denk dat dat mij heel erg goed uitkwam, want ik kon daardoor gewoon losgaan. Ik hoefde me nooit te verantwoorden. Maar aan de andere kant kun je zeggen dat het juist helemaal niet goed is voor mij. Ik zou eigenlijk gebaat zijn bij een waakhond die zegt van: “Heb je nou alweer een nieuwe trui aan? Mag ik eens even op je bankrekening kijken?” Of: “We zouden toch sparen voor…”
Eva
Vrouw
40 - 49
Geld uitgeven aan waardevolle dingen is fijn, maar een schuld afbetalen is lastig, omdat het iets abstracts is
‘Bij gigantische bedragen dacht ik van: weet je wat, dan doe ik het nu en dan ga ik het heel trouw elke maand afbetalen. Ik kan per maand ongeveer 500, 600 euro afbetalen aan die schuld. Maar vervolgens deed ik dat niet. Het was een soort emotionele weerzin ertegen. Het is soms echt fijn om iets te kunnen doen of iets te kunnen uitgeven. Een vakantie of een cursus of een behandeling voor je kind. Maar dat na afloop terug moeten betalen… Dan wordt geld iets abstracts. Dan is het niet meer van: wat fijn dat ik nu met deze 600 euro deze rijlessen voor zoon afbetaal. Nee, verdomme, ik moet 600 euro afbetalen aan mijn schuld.’
Eva
Vrouw
40 - 49
Als je een koopverslaving hebt, kun je jezelf soms niet bedwingen om iets te kopen
Ik heb een keer een paar cowboylaarzen heb gekocht, die waren 500 euro en die vond ik echt zo waanzinnig mooi. Een paar onrustige nachten gehad, wat ook weer bij koopverslaving hoort. Je weet: je gaat voor de bijl. Je kunt het wel uitstellen, misschien een paar dagen, maar op een gegeven moment komt er een moment, dan moet je gewoon toeslaan. Het klinkt bijna als een serial killer hè, dit. In het geval van die laarzen was het een week voordat m’n salaris kwam, dat ik dacht van, maar dan hebben ze m’n maat zo meteen niet meer. Dat is vaak een heel belangrijke paniek veroorzakende gedachte bij mij. Die laarzen heb ik uiteindelijk met mijn creditcard betaald.’
Eva
Vrouw
40 - 49
Het is makkelijker om goed met geld om te gaan als je minder hebt
‘Ergens kon ik beter met geld omgang toen ik minder had, dan toen ik meer had. Ik zag eens een waanzinnig mooie jas. Ik deed hem aan en hij stond prachtig, maar ik dacht: Ik ga toch niet 600 euro voor een jas betalen? Toen zei ik dat tegen die vrouw die in de winkel werkte. En toen werd ze daar een beetje pissig over, waardoor ik me heel erg schaamde en dacht van: hè, wat doe ik nou moeilijk over iets waar ik helemaal niet moeilijk over moet doen? Ik werkte namelijk bij de televisie en verdiende best goed. Dat is één van de eerste keren dat ik echt iets heel duurs heb gekocht. Maar het kwam niet in me op dat ik dat zou doen als ik rood stond of zo. Maar ik weet wel dat ik echt stond te bibberen en dat ik daarna bij moest komen met een glas wijn op een terras, omdat ik dacht van: Jezus, ik heb 600 euro aan een jas uitgegeven! Nou, en ik zou nu niet meer met mijn ogen knipperen gewoon als ik dat zou doen. Dus mijn hele idee over geld uitgeven en zo, ik denk dat koopverslaafden op een gegeven moment daar niets meer bij voelen.’
Eva
Vrouw
40 - 49
Een koopverslaving kan maken dat je verlangens naar immateriële zaken minder voelt
‘Af en toe leuk kleding shoppen doet iedereen wel, en gezellig een wijntje drinken op vrijdagavond, dat is oké. Maar dat dwangmatige, dwangneurotische wat ik bij beide dingen heb, dat maakt ook dat je uit het echte leven komt te staan. Eigenlijk kom je ook niet meer zo op voor jezelf of voor de dingen die je echt graag zou willen. Het zijn toch vaak immateriële dingen die je wil. Dat is toch de liefde, de vriendschap, de erkenning, het succes, de aandacht, de verrijking, de innerlijk verrijking. Ja, dat zijn immateriële dingen, maar ik merkte, dat ik het verlangen daarnaar een beetje heb uitgeschakeld. Want steeds als ik daar verdriet over voelde of wat dan ook, dan ging ik kopen en als ik dan thuiskwam dan voelde ik me daar zo ontzettend vervelend over dat ik ging drinken. Dus dat hield elkaar ook nog een keer in stand.’
Eva
Vrouw
40 - 49
Het aflossen van schulden kan je het vertrouwen geven andere problemen in je leven aan te pakken
‘Dat ik met hulp van mijn ouders mijn schulden in een keer heb kunnen aflossen, dat was echt een ontzettend fijn moment. Het was ook een stap naar een bepaald soort ontwikkeling. Ik denk dat ik daardoor, doordat die schulden waren afgelost, dat het indirect ertoe heeft geleid dat ik een jaar later de stap heb durven nemen om naar die Jellinek te gaan, om verder te gaan. Dat zijn allemaal stappen geweest.’
Eva
Vrouw
40 - 49
Als je eenmaal schulden hebt, maak je gemakkelijker meer schulden
‘Wat bij schulden ook meespeelt is dat als je eenmaal schulden hebt, het makkelijker wordt om nog meer geld uit te geven, want je hebt toch al een schuld. Net als bij drank, dan kun je ook na een glas denken: ik ben toch de boel aan het verkloten, en er nog eentje nemen… En daarbij, zo’n schuld zet je eigenlijk in een soort wachtstand, hè. Want een schuld maakt ook dat je niet kunt bewegen, dat je op je plek blijft. En dat doen verslavingen ook vaak, dus die twee passen ook heel erg bij elkaar.’
Eva
Vrouw
40 - 49
Als vrienden je willen helpen met het afbetalen van je schuld, houd het dan zakelijk en maak het concreet
‘Ik zou lenen van vrienden op zich niet aanraden of afraden. Ik zou vooral heel zakelijk blijven en ik zou wel op het moment dat het onprettige emoties of gevoelens geeft, aanraden om die te uiten. Maar het is goed te doen. Hou het heel concreet. En heel helder, heel zuiver, zet dingen goed op papier.’
Eva
Vrouw
40 - 49
Werk aan je gevoel van eigenwaarde
‘Ik zou voor andere mensen met schulden willen aanraden om te werken aan hun gevoel van eigenwaarde. Want behalve dat je heel veel geld hebt verloren op de één of andere manier, ook al heb je het aan iets besteed, je verliest meer dan alleen maar geld. Je bent misschien meer kwijt dan alleen maar geld, want je veiligheid, je zekerheid, je gevoel van eigenwaarde, dat is misschien ook aangetast.’
Eva
Vrouw
40 - 49
Door stappen te zetten op het gebied van schulden en verslaving kun je een gevoel van eigenwaarde terugkrijgen
‘Ik merk dat er een soort oude assertiviteit of eigenwaarde terugkomt en dat ik me wat meer met immateriële zaken ga bezighouden, daar ben ik trots op. Ik heb bijvoorbeeld een mailtje gestuurd naar twee muzikanten die ik heb zien optreden. Heel goede ongeschoolde musici. Die vond ik heel leuk en ik heb ze gevraagd of ik met ze mag samenspelen, ik heb conservatorium gedaan, cello. Daar ben ik dan wel een soort van trots op, dat mailtje. Ik denk dat Jellinek er wel mee te maken heeft, omdat ik zie dat bij al die andere verslaafden dat het gevoel van eigenwaarde heel laag is. Mensen voelen zich echt heel slecht over zichzelf. En dat zijn vaak hele leuke mensen. En dan denk ik van: hè? Je bent hartstikke leuk en je doet zulke leuke dingen en je bent heel getalenteerd, wat erg eigenlijk dat je je zo slecht voelt over jezelf.’